Coöperaties vormen 1% van de Belgische ondernemingen; maar dragen 3% bij aan het BBP (onderschatting) en 3,5% aan de Belgische tewerkstelling

De ‘Belgian Cooperative Monitor 2021’ presenteert een profielschets van de coöperatieve vennootschappen in België (2011-2020). Zo krijgen we zicht op hun aantal, in welke sectoren ze actief zijn, de diverse types coöperaties en hun belang en impact op onze Belgische economie en samenleving. ​ In deze derde editie (na 2013 en 2017) wordt voor het eerst de impact van het nieuwe Wetboek Vennootschappen en Verenigingen (WVV) duidelijk, waardoor we een steeds correcter cijferbeeld krijgen over het belang van coöperatieve ondernemingen in ons land.

Belangrijkste bevindingen

• Sinds de invoering van het nieuwe wetboek is het aantal coöperatieve vennootschappen gedaald, maar ze vormen nog steeds een belangrijke en onderbelichte groep, wat onterecht is aangezien:
  • (i) Multiplier effect: coöperaties vormen 1% van de Belgische ondernemingen. Ze dragen 3% bij aan het BBP (onderschatting) en 3,5% aan de tewerkstelling.
  • (ii) Duurzame transitie: het coöperatieve model biedt een antwoord op de huidige grote maatschappelijke uitdagingen.
  • (iii) Coöperaties veerkrachtig(er) zijn: ze staan in voor een sterke territoriale verankering en het specifieke en unieke coöperatieve model stelt solidariteit en wederzijdse hulp centraal. Dat uit zich ook in tijden van crisis. Uit de Monitor blijkt ook dat hun overlevingsgraad na 5 jaar hoger is dan bij niet coöperatieve ondernemingen.
  • (iv) Tijdens corona bewijzen coöperaties opnieuw dat ze flexibel en robuust zijn.
  • (v) Er zijn verschillende grote coöperatieve ondernemingen: uit de top 100 van coöperaties volgens omzet, die deel uitmaakt van deze Monitor, blijkt dat 13 coöperatieve vennootschappen een omzet hebben van meer dan 100 miljoen euro. En de 627 ‘NRC-erkende’ coöperaties hebben samen meer dan 1.3 miljoen vennoten/coöperanten.
• Onder het vernieuwde WVV kiezen niet-coöperatieve ondernemingen voor een andere rechtsvorm dan de cv. Zo krijgen we een steeds correcter beeld van het aantal coöperaties in België en hun belang en impact.

Je vindt de volledige Belgian Cooperative Monitor als bijlage of op deze websites

• https://www.cera.coop/nl/cooperaties/info-en-onderzoek/belgian-cooperative-monitor
• https://feb.kuleuven.be/drc/kco/belgiancooperativemonitor

Samenvatting Belgian Cooperative Monitor

België telt momenteel 19.607 coöperatieve vennootschappen, d.w.z. 1% van alle Belgische vennootschappen. Dit cijfer daalt aanzienlijk, met name na de inwerkingtreding in 2019 van het nieuwe Wetboek voor Vennootschappen en Verenigingen (WVV). In het verleden kozen immers vele ondernemingen voor de coöperatieve rechtsvorm (cv) door de juridische flexibiliteit die deze rechtsvorm bood. Die heeft de coöperatieve rechtsvorm nog steeds in het WVV, maar vindt men ondertussen ook in andere rechtsvormen. Het WVV zorgde vooral voor een definitie van een cv die duidelijk geïnspireerd is op de internationale definitie van een coöperatie (zoals geformuleerd door de ICA). Dit heeft tot gevolg dat het coöperatieve model en de rechtsvorm beter op elkaar worden afgestemd.

Om aan het WVV te voldoen, hebben 1.165 coöperatieve vennootschappen tussen mei 2019 en december 2020 een andere rechtsvorm aangenomen.

Ondanks deze daling van het aantal coöperatieve vennootschappen blijft hun relatieve bijdrage aan het Belgische BBP en tewerkstelling toenemen. In 2019 waren zij goed voor 3% van het BBP (berekend op basis van de bruto toegevoegde waarde) en 3,5% van de tewerkstelling (116.257 werknemers of 114.514 VTE's). In werkelijkheid is het economische gewicht van coöperaties nog groter, omdat conventionele statistieken niet goed aansluiten bij het specifieke bedrijfsmodel van de coöperatie en haar doelstellingen.

De coöperatie is een onderneming die zich richt op de economische, sociale of culturele behoeften van haar vennoten (ook coöperanten, leden of aandeelhouders genoemd). Vaak zijn een of meerdere groepen van stakeholders de shareholders. De (b2b)klanten, de leveranciers of de (mede)werkers zijn dan de aandeelhouders. Vandaar zijn er vier types coöperaties, zie verder. Zij hebben zeggenschap over de coöperatie en beslissen over de koers ervan op democratische wijze, en niet op basis van hun kapitaalinbreng.

Coöperaties zijn robuuste ondernemingen. Startende ondernemingen die een coöperatief model hanteren, hebben een hogere overlevingsgraad na 5 jaar dan andere ondernemingen (74% tegenover 68,7%). Ook blijken coöperaties tijdens de crisis van covid-19 veerkrachtig. Dit wordtverklaard door hun sterke territoriale verankering en hun eigen identiteit die solidariteit en wederzijdse hulp centraal stelt in hun werking.

Coöperaties vormen een zeer diverse groep ondernemingen. Zo zijn er onder de 627 coöperatieve vennootschappen die door de Nationale Raad voor de Coöperatie zijn erkend, voornamelijk producentencoöperaties, maar ook consumenten-, werkers- en multistakeholdercoöperaties. Zij zijn aanwezig in bijna alle sectoren. Samen hebben zij meer dan / zo’n 1,3 miljoen vennoten. En dit is een onderschatting blijkt uit de Monitor.

Hoewel coöperaties in de collectieve verbeelding vaak als kleine ondernemingen worden beschouwd, zijn sommige ervan wel degelijk grote ondernemingen. Uit de top 100 van coöperaties volgens omzet, die deel uitmaakt van deze Monitor, blijkt dat 13 coöperatieve vennootschappen een omzet hebben van meer dan 100 miljoen euro, 31 coöperatieve vennootschappen een omzet van meer dan 9 miljoen euro.

Het coöperatieve model kan een antwoord bieden op de huidige grote maatschappelijke uitdagingen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de Belgische autoriteiten (federaal en regionaal) maatregelen uitwerken om de ontwikkeling en versterking van coöperaties te ondersteunen.

Meer info over de vier types coöperaties: https://www.cera.coop/nl/cooperaties/over-cera-en-cooperaties/types-cooperaties

Waarom een 'Belgian Cooperative Monitor'?

Franky Depickere, ceo, en Yvan Jonckheere, voorzitter van Cera cv: “Cera gelooft sterk in de maatschappelijke meerwaarde van elk type coöperatie, in elke sector. We zijn ervan overtuigd dat het coöperatieve model een krachtig en flexibel antwoord biedt op actuele economische en maatschappelijke uitdagingen. Uiteraard zonder blind te zijn voor de uitdagingen en risico’s van dit specifieke, unieke en diverse ondernemingsmodel. Daarom wil Cera een voortrekkersrol opnemen om coöperatief ondernemen op de kaart te zetten en te versterken. Cijfers en evoluties zijn daarin heel belangrijk. We zijn dan ook heel blij dat we samen met Kenniscentrum Coöperatief Ondernemen (KCO), waarvan we een trotse (stichtende) partner zijn, deze Belgian Cooperative Monitor kunnen presenteren.”

Achtergrond info over auteurs:

Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen (KCO)

Het Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen (KCO) is een gezamenlijk initiatief van de KU Leuven, Boerenbond en Cera.Sinds de oprichting in 2016, streeft het KCO ernaar om coöperaties als waardegedrevenen veerkrachtig organisatiemodel op de kaartte zetten in wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Om de bijzondere uitdagingen énhet ongekende potentieel van het coöperatieve model beter in kaart te brengen, initieerten participeert het KCO in Belgische en internationale onderzoeksprojecten onder meer rond verschillende types van coöperaties en hun democratische bestuur. Daarnaast biedthet KCO kennisoverdracht en -uitwisseling aan door middel van onderwijsactiviteiten op diverse niveaus, steeds in nauwe afstemming met de praktijkervaringen vanuit de coöperatieve sector. Meer info op https://feb.kuleuven.be/drc/kco

Cera cv

Met 400.000 enthousiaste vennoten is de coöperatie Cera de strafste en warmste coöperatie van het land. Samen geraken we verder, beleven we meeren investeren we beter: in initiatieven die (het) goed doen en mensen verbinden, in projecten die opbrengen voor ons allemaal. Samen hebben we ’t goed voor elkaar. Cera gelooft in de kracht van samenwerking. Samen met onze vennoten en honderden partnerorganisaties zetten we de kracht van ons grote ledenaantal en engagement in om eensamenleving te creëren met oog voor welvaart én welzijn, nu en later. Onze maatschappelijke dienstverlening inspireert, motiveert en activeert vennoten, partners en de brede bevolking richting een duurzame, solidaire en sterke samenleving, waarvan uiteindelijk iedereen de vruchten zal plukken. Samen realiseren we waar we alleen te klein voor zijn. Meer info op www.cera.coop

Een van de ambities waar Cera rond werkt zijn “sterke en breed gedragen coöperaties”. We creëren hiervoor een breed draagvlak en begeleiden, coachen en ondersteunen potentiële, startende én gevestigde coöperaties. Zo helpen we hen op weg om solide spelers te worden in een sterke, lokaal verankerde economie. Meer info op https://www.cera.coop/nl/cooperaties

Contacten:

Prof. dr. Frédéric Dufays (KU Leuven – Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen): [email protected], 0495/13.67.33

Hannes Hollebecq (Cera - Dienstverlening coöperatief ondernemen):
​[email protected], 0496/92.85.92

Hilde Talloen Communicatie en directie-adjunct, Cera

• [email protected]
• 016 27 96 79
• 0494 85 59 59
• cera.coop