Zijn coöperatieve ondernemingen duurzamer?
Zaterdag 1 juli, Internationale dag van de Coöperatie
Coöperaties zijn geen marginaal verschijnsel: over de ganse wereld zijn er zo’n 3 miljoen coöperaties met meer dan 1 miljard aangesloten personen die zorgen voor zo’n 10% van de globale werkgelegenheid. De 300 grootste coöperaties hebben samen een omzet van 2000 miljard dollar. In België tellen we enkele duizenden coöperaties met circa 2 miljoen coöperanten/vennoten (= aandeelhouders).
Op zaterdag 1 juli 2023 vieren zij hun jaarlijkse internationale feestdag. Het feestcomité, de ICA en VN, schoof als thema voor dit jaar “Cooperatives for sustainable development” naar voren. Maar is dat zo? Dragen coöperaties bij tot een duurzamere wereld?
Uit verschillende van de meer dan 100 studies die worden voorgesteld op de Conferentie voor Onderzoek naar Coöperatief Ondernemen, 11-14 juli 2023 in Leuven (KU Leuven en Universiteit Luik) blijkt dat coöperaties duurzaamheid anders aanpakken en op minstens 2 van de 3 pijlers van duurzaamheid beter scoren dan andere types bedrijven zoals conventionele en familiebedrijven.
Internationale Dag van de Coöperatie
Naar goede gewoonte vieren we op de eerste zaterdag van juli de ‘Internationale dag van de coöperatie’. In 2023 dus op 1 juli. Voor de 101ste keer.
Het thema voor dit jaar is “Cooperatives for sustainable development”. https://www.coopsday.coop/
Het feestcomité, de ICA (International Cooperative Alliance) en de VN (Verenigde Naties), vragen coöperaties om te tonen hoe zij bijdragen aan een duurzame wereld. Of met andere woorden, hoe het realiseren van de Sustainable Development Goals (SDGs) gewoon onderdeel vormt van het DNA van coöperaties.
De ICA is de internationale koepel van zo’n 3 miljoen coöperaties over de ganse wereld. Meer dan 1 miljard mensen, dus 1 op 8 (!) zijn coöperant van een coöperatie. En dat zijn niet per definitie ‘kleine bedrijven’: de 300 grootste coöperaties in de wereld realiseren een omzet van 2000 miljard dollar. Zo blijkt uit de World Cooperative Monitor.
In België vormen coöperaties 1% van de Belgische ondernemingen. Maar dragen 3% bij aan het BBP (onderschatting) en 3,5% aan de tewerkstelling. Zij zijn aanwezig in bijna alle sectoren. Samen hebben zij circa 2 miljoen vennoten. Dat blijkt uit de Belgian Cooperative Monitor.
Hoewel coöperaties in de collectieve verbeelding vaak als kleine ondernemingen worden beschouwd, zijn sommige ervan wel degelijk grote ondernemingen. Uit de top 100 van coöperaties volgens omzet, die deel uitmaakt van deze Monitor, blijkt dat 13 coöperatieve vennootschappen een omzet hebben van meer dan 100 miljoen euro. En 2, Milcobel en Febelco, een omzet van meer dan 1 miljard euro. Zo zijn er geen 40 andere Belgische ondernemingen.
Je vindt de volledige Belgian Cooperative Monitor op deze websites:
- https://feb.kuleuven.be/drc/kco/belgiancooperativemonitor
- https://www.cera.coop/nl/cooperaties/info-en-onderzoek/belgian-cooperative-monitor
En zijn coöperatieve ondernemingen dan duurzamer?
De coöperatie is een specifiek en uniek ondernemingsmodel: ze richten zich op de economische, sociale of culturele behoeften van haar vennoten (ook coöperanten, leden of aandeelhouders genoemd). Vaak zijn een of meerdere groepen van stakeholders de shareholders. De (b2b)klanten, de leveranciers of de (mede)werkers zijn dan de aandeelhouders. Vandaar zijn er vier types coöperaties:
- De ondernemingencoöperaties, denk aan BelOrta, Milcobel (Brugge Kazen), Febelco en Prik&Tik
- De werkerscoöperaties
- De consumenten- en burgercoöperaties, denk aan Acco, Cera of Ecopower
- De multistakeholdercoöperaties
Meer info over de vier types coöperaties: https://www.cera.coop/nl/cooperaties/over-cera-en-cooperaties/types-cooperaties
Zij hebben controle en zeggenschap over de coöperatie en beslissen over de koers ervan op democratische wijze.
Het coöperatieve model biedt een antwoord op de huidige grote maatschappelijke uitdagingen. Coöperaties zijn veerkrachtig(er): ze staan in voor een sterke territoriale verankering en het specifieke en unieke coöperatieve model stelt solidariteit en wederzijdse hulp centraal. Dat uit zich ook in tijden van crisis. Uit de Monitor blijkt ook dat hun overlevingsgraad na 5 jaar hoger is dan bij niet-coöperatieve ondernemingen. In tegenstelling tot wat vaak gezegd of geschreven wordt, gaan ze dus minder vaak failliet.
Jawel, zeker op 2 van de 3 pijlers scoren ze beter dan conventionele of familiebedrijven, zo blijkt uit wetenschappelijk onderzoek.
Uit verschillende studies die zullen voorgesteld worden tijdens de Conferentie voor Onderzoek naar Coöperatief Ondernemen op 10-13 juli 2023 in Leuven blijkt dat coöperaties duurzaamheid anders aanpakken en beter scoren dan andere types bedrijven zoals conventionele bedrijven en familiebedrijven.
Hoewel het wetenschappelijk bijzonder complex is om zowel duurzaamheid als eigenaarschap te definiëren en te conceptualiseren, kunnen we toch enkele conclusies trekken op basis van deze studies (die vnl. op de land- en tuinbouw focussen: omdat dit de grootse ‘werkgever’ is ter wereld én een van de sectoren met een potentieel grote impact op duurzaamheid):
- De kapitaalstructuur, de doelstelling, en het governance-systeem, zijn wel degelijk heel verklarende factoren voor duurzaamheid.
- IOF’s (conventionele bedrijven) lijken op het eerste zicht beter te presteren op de pijler economische duurzaamheid. Maar daar hoort wel een heel belangrijke kanttekening bij: zo wordt heel vaak voor economische duurzaamheid naar winstgevendheid gekeken, terwijl coöperaties net als doel hebben om het rendement op een andere manier naar hun aandeelhouders (= vennoten/coöperanten) te laten terugvloeien: nl. via een goede service en dito prijs voor hun leveranciers-aandeelhouders, dan wel klanten-aandeelhouders.
- Coöperatieve ondernemingen scoren gemiddeld beter op de milieu- en sociale pijlers van duurzaamheid dan de 2 andere types bedrijven. Zij zorgen gemiddeld voor een hogere welvaart bij hun (leveranciers-/klanten-)aandeelhouders. Deze coöperanten/vennoten scoren gemiddeld beter in efficiëntie en productiviteit. En coöperaties kunnen er sneller voor zorgen dat hun coöperanten/vennoten, de land- en tuinbouwers dus, nieuwe technologieën willen en kunnen gebruiken. Zo zetten zij ook veel in op info en training van hun aandeelhouders.
- Coöperaties innoveren meer in duurzaamheid via hun organisatiemodel dan andere type ondernemingen. Dit gaat bijv. over de oprichting van stakeholdercomités en partnerschappen. Het belang van (democratisch) bestuur bij coöperaties is waarschijnlijk een drijfveer voor dit soort innovatie. Duurzaamheidsgedreven commerciële en procesinnovaties gebeuren vaker in grote gedecentraliseerde ondernemingen, waaronder veel coöperaties.
Welkom op 10 juli op jaarlijkse conferentie
Het Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen van KU Leuven en het Centrum voor Sociale Economie van ULiège nodigen je graag uit op maandag 10 juli in Leuven om deze resultaten en het coöperatieve model verder te verkennen.
De “International Cooperative Alliance (ICA) Committee for Cooperative Research (CCR) Conference” is een jaarlijkse conferentie die meer dan 100 wetenschappers die coöperatief ondernemen bestuderen, vanuit de ganse wereld aantrekt.
Dit jaar wordt deze conferentie georganiseerd door ons “Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen” (partnerschap KU Leuven, Boerenbond en Cera) en het Centrum voor Sociale Economie van ULiège, van 10 tem 13 juli in Leuven.
Op maandag 10 juli is er een ‘exchange day between research and practice’. Practice = (bestuurs)leden en managers van coops. M.a.w., een unieke kans voor jou om vragen te stellen over coöperatief ondernemen met onderzoekers van de ganse wereld en kennis uit te wisselen met Belgische en Nederlandse praktijkmensen.
https://www.ica-ccr2023.com/pre-conference/
https://www.cera.coop/nl/cooperaties/kalender/2023/230710-ica-ccr-conference
Het hoofdthema van de dag is ‘Innovating in cooperative governance. Governing cooperative Innovation’.
Achtergrond info over auteurs:
Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen (KCO)
Het Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen (KCO) is een gezamenlijk initiatief van de KU Leuven, Boerenbond en Cera. Sinds de oprichting in 2016, streeft het KCO ernaar om coöperaties als waardegedreven en veerkrachtig organisatiemodel op de kaart te zetten in wetenschappelijk onderzoek en onderwijs. Om de bijzondere uitdagingen én het ongekende potentieel van het coöperatieve model beter in kaart te brengen, initieert en participeert het KCO in Belgische en internationale onderzoeksprojecten onder meer rond verschillende types van coöperaties en hun democratische bestuur. Daarnaast biedt het KCO kennisoverdracht en -uitwisseling aan door middel van onderwijsactiviteiten op diverse niveaus, steeds in nauwe afstemming met de praktijkervaringen vanuit de coöperatieve sector. Meer info op https://feb.kuleuven.be/drc/kco
Cera cv
Met 400.000 enthousiaste vennoten is Cera de strafste en warmste coöperatie van het land. Samen geraken we verder, beleven we meer en investeren we beter: in initiatieven die (het) goed doen en mensen verbinden, in projecten die opbrengen voor ons allemaal.
Onze missie:
- Samen zorgen we voor de verankering van de Belgische bank- en verzekeringsgroep KBC/CBC in de lokale economie.
- Samen genieten we van unieke voordelen en belevingen: groepsaankopen en evenementen.
- Samen realiseren we positieve impact in de samenleving. Dat gebeurt onder meer de door in te zetten op ‘sterke en breed gedragen coöperaties’
Cera gelooft sterk in de maatschappelijke meerwaarde van elk type coöperatie, in elke sector. We creëren hiervoor een breed draagvlak en begeleiden, coachen en ondersteunen potentiële, startende én gevestigde coöperaties. Zo helpen we hen op weg om solide spelers te worden in een sterke, lokaal verankerde economie. Meer info op
Contacten:
Prof. dr. Frédéric Dufays (KU Leuven – Kenniscentrum voor Coöperatief Ondernemen): [email protected], 0495/13.67.33
Hannes Hollebecq (Cera - coöperatief ondernemen):
[email protected], 0496/92.85.92
